Lentinan là một glucan điều hòa miễn dịch được chiết xuất từ ​​nấm hương . Nó đã được sử dụng trong điều trị CHO bệnh nhân bị ung thư dạ dày và tràn dịch ác tính. Nó cũng đã được sử dụng ở những bệnh nhân dương tính với HIV và để cải thiện sự suy giảm hoạt động của tế bào giết tự nhiên sau khi bắc cầu tim phổi.

Cứ 98 bệnh nhân nhiễm HIV thì có 4 bệnh nhân phải ngừng điều trị vì phản ứng có hại; các phản ứng ngoại ý khác bao gồm một trường hợp, mỗi trường hợp là phản ứng phản vệ (anaphylactoid) không qua trung gian IgE, đau lưng , đau chân, trầm cảm, gay gắt, sốt, ớn lạnh, giảm bạch cầu hạt và tăng men gan.

Các chuyên gia y tế sử dụng lentinan để tăng tác dụng của các loại thuốc thông thường được sử dụng để điều trị ung thư và nhiễm HIV. Họ cung cấp lentinan qua đường tĩnh mạch (bằng IV) hoặc dưới dạng tiêm (bằng cách tiêm). Bên cạnh đó, Lentinan có thể làm tăng tác dụng của một số loại thuốc chống lại virus và ung thư. Nó cũng có thể làm tăng hoạt động của một số tế bào bảo vệ (miễn dịch) của cơ thể.

Lentinan chiết xuất từ ​​nấm hương (Lentinula edodes) là một β-glucan đã được báo cáo là một polysaccharide chống khối u trong tĩnh mạch thông qua việc tăng cường hệ thống miễn dịch của vật chủ. Các đại thực bào có nguồn gốc từ tủy xương được xử lý bằng lentinan có / không có tác nhân kích hoạt bệnh viêm, và sự phát triển của interleukin (IL) -1β, IL-18, hoặc caspase-1 được đo lường như là một kết quả của sự hoạt hóa của bệnh viêm. Kết quả là, lentinan ức chế một cách chọn lọc trong quá trình kích hoạt tế bào ung thư hắc tố 2 (AIM2). Ngoài ra, các cytokine tiền viêm được điều chỉnh bằng hạt đậu lăng kích thước bằng Listeria monocytogenes hoặc lipopolysaccharide như một mô hình trung gian AIM2 hoặc không bị viêm nhiễm. Lentinan làm giảm độc lực bài tiết IL-1β do kích hoạt vi khuẩn AIM2 qua trung gian Listeria và giảm khả năng gây chết của nội độc tố thông qua ức chế kích hoạt vi khuẩn viêm không hợp quy. Do đó, lentinan được đề xuất như một ứng cử viên kháng AIM2 và chống viêm nhiễm, điều hòa biểu hiện cytokine.

Hình 1: Ảnh hưởng của Lenantin đến NLRP3, NLRP4 AIM2

Phương pháp tách

Nghiên cứu các công nghệ tách chiết hoạt chất Lentinan hỗ trợ điều trị bệnh ung thư nhờ sóng siêu âm,cho hàm lượng lentinan cao gấp 1,6 lần và lượng chất khô hòa tan cũng cao gấp 2 lần trong khi thời gian trích ly giảm xuống khoảng 30 lần”,

Công nghệ này giúp thu lượng lentinan đạt khoảng 5,4% và lượng chất khô khoảng 17% so với nguyên liệu đầu vào. Trong khi đó, theo phương pháp truyền thống ở nhiệt độ khoảng 98^oC trong 180 phút, dịch trích ly thu được hàm lượng lentinan chỉ đạt 4% và lượng chất khô thu được 8%.

Để tách chiết lentinan, nhóm nghiên cứu chọn lọc nấm hương đạt chỉ tiêu an toàn thực phẩm, sau đó sấy khô với độ ẩm 9-12%. Nấm này được đưa vào nghiền nhỏ thành bột và đưa vào hệ thống trích ly bằng sóng siêu âm với tỷ lệ dung môi/nguyên liệu là 8/1 (lít/kg), nhiệt độ 65^oC, trong 6 phút. Ở bước cuối, bã được tách, dịch thu được đưa vào tinh chế để thu chế phẩm hoạt chất lentinan.

Đối với bệnh nhân điều trị ung thư, việc sử dụng hợp chất lentinan giúp kìm hãm sự phát triển của các tế bào ung thư, tăng hiệu quả hóa trị, kéo dài thời gian sống. Vì vậy, việc tách chiết lentinan tại một số quốc gia trở thành một ngành công nghiệp có giá trị lên tới hàng trăm triệu USD.

Tại Việt Nam, nấm hương đa phần được sử dụng làm thực phẩm. Để chiết xuất các hoạt chất từ nấm, cách làm truyền thống là nghiền, khuấy trộn và dùng áp suất để phá vỡ tế bào chứa các hoạt chất bên trong. Tuy nhiên, phương pháp này có chi phí năng lượng cao, tốn thời gian, trong khi hàm lượng chất thu được trong dịch chiết không cao.

“Từ các nghiên cứu cơ bản cho đến ứng dụng, nhóm có thể trích ly một số hoạt chất trong các nấm, điển hình như lentinan từ nấm hương”, ông nói và cho biết công nghệ này giúp loại nấm dồi dào ở Việt Nam có thể trở thành dược liệu trong thời gian tới.

Ngoài nấm hương, công nghệ có thể áp dụng cho nấm linh chi, nấm đầu khỉ. Sau khi nghiên cứu hoàn chỉnh công nghệ tách chiết này, nhóm nghiên cứu đã chuyển giao hệ thống cho doanh nghiệp với quy mô 1.000 lít hoạt chất chiết xuất mỗi mẻ. Bước tiếp theo, nhóm dự định nghiên cứu điều kiện nuôi trồng chăm bón như cơ chế ánh sáng, độ ẩm, thổ nhưỡng, thời gian thu hoạch để nấm có hoạt chất và hoạt tính sinh học cao nhất.